Tuesday, November 22, 2016

नेपालमा ईन्जिनियरिङ्ग शिक्षाको गुणस्तर अवस्था: चुनौती र अवसर

बिकासोन्मुख देश नेपालको लागि बिश्वस्तरका प्राविधिज्ञहरुको माग बढिरहेकै अवस्था हो। समाज निर्माणको आधारशिला भनेकै देश भित्रै उच्च स्तरिय प्राविधिक जनशक्ति निर्माण गर्नु हो र सो का लागी उच्च स्तरिय शिक्षालय हुनु जरुरी छ। गुणस्तरिए शिक्षा ग्रहण गर्न पाउनु भनेकै कुनै देशको नागरिकका लागि आधारभुत मागको रुपमा रहेको छ। यस लेख मार्फत मैले नेपालका बिभिन्न प्राविधिक क्षेत्रहरुमा आवश्यक पर्ने ईन्जिनियरहरुको उत्पादनमा स्थापित बिभिन्न विश्वबिध्यालयहरुको गुणस्तरिए ईन्जिनियरिङ्ग शिक्षाको अवस्था र यसमा देखिएका समस्याहरुको बारेमा विश्लेशण गर्ने प्रयास गरेको छु।
नेपालमा ईन्जिनियरिङ्ग तर्फको प्राविधिक जनशक्ति उत्पादनमा छ वटा विश्वबिद्यालय सञ्चालनमा छन। नेपालको सबै भन्दा ठूलो र पूरानो विश्वबिद्यालयको रुपमा चिनिंदै आएको त्रिभुवन विश्वबिद्यालयको ईन्जिनियरीङ्ग अध्यान संस्थानका आफ्ना आङ्गिक क्याम्पस र संम्वन्धन प्राप्त कलेजहरुमा गरि हाल जम्मा ३७१२ जना बिध्यार्थी भर्ना गर्न सक्ने क्षमता छ। त्यसै गरि काठमाडौं विश्वबिद्यालय, पोखारा विश्वबिद्यालय, पुर्वान्चल विश्वबिद्यालय, मध्यमान्चल विश्वबिद्यालय र लुम्विनी-बौद्ध विश्वबिद्यालयहरुमा गरि प्रति वर्ष थुप्रै विद्यार्थीहरु (लगभग १० हजार भन्दा माथि) ले ईन्जिनियरिङ्ग शिक्षा अध्ययन गर्न सक्ने देखिन्छ। सरदरमा ४०% उत्तिर्ण अनुपात राख्ने हो भने पनि बर्षेनी चार हजार भन्दा बढि ईन्जिनियरहरु उत्पादन हुन्छन।